Tłumaczenie – definicja słowa oraz problematyka

Słowo tłumaczenie ma co najmniej cztery definicje. Po pierwsze słowo to może oznaczać rezultat działań tłumacza (czyli tekst lub też wypowiedź, które zostały napisane/powiedziane w języku docelowym po przełożeniu je z języka źródłowego). Drugie znaczenie to określenie czynności, której dokonuje tłumacz. Trzecie znaczenie słowa tłumaczenie to praktyka translatorska. Natomiast czwarta znaczenie to porównanie dwóch języków.

Równie ciekawa co definicja, jest też etymologia słowa tłumacz. Otóż słowo to pochodzi od tureckiego słowa talami i oznacza „mówiący”. Przekładać, tłumaczyć natomiast to nic innego jak objaśniać. A więc można powiedzieć, że tłumacz to osoba mówiąca, która coś objaśnia. Już w czasach starożytnych tłumacze mowy mieli swoją własną nazwę. W języku angielskim brzmiała ona: interpreter, w języku francuskim natomiast interprete. Nie trudno zgadnąć, że właśnie od tych słów pochodzi nasze polskie interpretować, a więc słowo, które oznacza wydobywanie i wyjaśnienie sensu. Już w wieku XIV w Anglii tłumacza tekstów nazywano translateur. Słowo to było zaczerpnięte z łaciny.

Obecnie tłumacza tekstów pisanych w języku angielskim określa się mianem interpretation, w języku francuskim – intepretation, w języku niemieckim Dolmetschen, tłumacza mowy natomiast odpowiednio: translation, traduction i Ubersetzung. W języku polskim takie rozróżnienie nie istnieje.

Tłumaczenie tekstów czy też wypowiedzi od czasów kiedy ludzie zaczęli tłumaczyć języki, nastręcza wiele pytań i wątpliwości. Od wieków toczy się dyskusja, na temat tego czy przekład powinien wiernie oddawać słowa oryginału czy tez raczej jego myśl? Czy tłumaczenie powinno mieć styl oryginału czy też styl tłumacza? Czy tłumacz powinien zachować język współczesny oryginałowi? Czy tłumacz może coś odjąć lub dodać w tłumaczeniu w stosunku do oryginalnej treści? Czy przekładu poezji należy dokonywać wierszem czy prozą?

Na te pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Każdy, nie tylko językoznawca, ale i tłumacz ma swoje zdanie, poparte latami praktyki i nauki.